XUẤT HUYẾT TIÊU HOÁ CAO DO TĂNG ÁP LỰC TĨNH MẠCH CỬA
XÉT NGHIỆM
CÁC XÉT NGHIỆM CẤP CỨU
- Công thức máu, đông máu cơ bản.
- Sinh hoá: ure, creatinin, glucose, GOT, GPT, CK, CK-MB, troponin T, điện giải đồ.
- Điện tâm đồ.
- Nội soi dạ dày cấp cứu: càng sớm càng tốt sau khi hồi sức ổn định.
XÉT NGHIỆM ĐÁNH GIÁ GAN MẬT
- Sinh hóa: protein, albumin, GGT, bilirubin TP/TT, aFP.
- Xét nghiệm đánh giá nguyên nhân: sắt, feritin, ceruloplasmin, virut (HBsAg, antin HCV, HEV IgM nếu có vàng da nhiều).
- Tổng phân tích nước tiểu: nếu cổ trướng làm thêm điện giải niệu.
- Thăm dò hình ảnh: siêu âm ổ bụng, XQ tim phổi (nếu sốt, tràn dịch đa màng), CT Scanner gan mật (nghi ngờ K hóa)…
MỨC ĐỘ XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
ĐIỀU TRỊ XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA CẤP TÍNH
NGUYÊN TẮC: hồi sức tích cực, điều trị cầm máu và phòng hôn mê gan
HỒI SỨC
- Tư thế: bệnh nhân đầu thấp.
- Đảm bảo đường thở: (đặc biệt đối với BN có tuổi và/hoặc có kèm bệnh lý tim mạch): thở oxy qua xông mũi 3-6 L/phút. Đặt nội khí quản: bệnh nhân có nguy cơ trào ngược vào đường hô hấp hoặc có suy hô hấp.
- Bù lại khối lượng tuần hoàn: để ổn định huyết động là ưu tiên hàng đầu.
+ Đặt đường truyền tĩnh mạch. Ở BN có rối loạn huyết động, đặt 2 đường truyền tĩnh mạch lớn (kích thước 16-18G) hoặc đặt catheter tĩnh mạch trung tâm nếu không thể đặt được đường truyền tĩnh mạch ngoại biên.
+ Phải chú ý nhận biết các bệnh đi kèm để điều trị thích hợp.
- Bồi phụ thể tích:
+ Bồi phụ thể tích: truyền tĩnh mạch muối đẳng trương 20 ml/kg. Ở đa số bệnh nhân truyền 1-2 L dịch đẳng trương như glucose 5% (hạn chế NaCl 0,9% vì gây giữ muối và phù to) điều chỉnh được thể tích dịch bị mất.
+ Nếu sau khi đã truyền dịch đẳng trương tới tổng liều 50 mL/kg mà bệnh nhân vẫn còn dấu hiệu sốc cần truyền dịch keo (500-1000 mL) để bảo đảm thể tích trong lòng mạch.
+ Plasma tươi đông lạnh truyền cho bệnh nhân bị XHTH mà có tình trạng rối loạn đông máu. Truyền tiểu cầu cho bệnh nhân đang bị XHTH mà số tiểu cầu < 50.000/mm3.
- Chỉ định truyền máu:
+ Duy trì Hb 70 - 90 g/l.
+ Nồng độ hemoglobin <100 g/l ở bệnh nhân bị tụt huyết áp tư thế (do hemoglobin sẽ tiếp tục giảm sau khi truyền dịch muối đẳng trương).
+ BN bị bệnh lý tim mạch có triệu chứng như cơn đau thắt ngực hoặc trên >60 tuổi cần được truyền máu để duy trì một mức hemoglobin >100 g/l.
ĐIỀU TRỊ CẦM MÁU
- Thuốc giảm áp lực tĩnh mạch cửa: (tác dụng làm co mạch tạng -> làm giảm áp lực tĩnh mạch cửa) có thể dùng một trong các thuốc:
Dùng thuốc giảm áp lực tĩnh mạch cửa 3 – 5 ngày, nếu phân vàng dừng thuốc.
- Nội soi sớm: trong vòng 12 giờ để tiến hành thắt tĩnh mạch thực quản hoặc tiêm histoacryl đối với vỡ tĩnh mạch tại dạ dày.
- Phối hợp giữa thuốc làm giảm ALTMC và nội soi cầm máu là biện pháp hữu hiệu đối điều trị XHTH do tăng ALTMC.
- Sử dụng bóng chèn tại thực quản: áp dụng trong khi chờ các phương pháp điều trị khác (nội soi cầm máu, cầu nối cửa chủ qua tĩnh mạch cổ (Transhepatic intrajugular portosystemic shunt – TIPs )). Nhiều biến chứng, thời gian không quá 24h-> ít sử dụng.
- 10-20% điều trị nội soi và nội khoa thất bại khi đó phải tiến hành TIPS, hoặc phẫu thuật nối cửa – chủ.
ĐIỀU TRỊ DỰ PHÒNG BIẾN CHỨNG HÔN MÊ GAN
- Kháng sinh: Norfloxacine 0,4 g ´ 2 viên /ngày trong 7 ngày hoặc Ceftriaxone tiêm TM 1-2g/ngày từ 5 - 7 ngày nếu bệnh nhân có nguy cơ kháng quinolon.
- Lactulose đường uống 20 – 50 g/ 24 giờ hoặc thụt tháo.
ĐIỀU TRỊ DỰ PHÒNG CHẢY MÁU
BN ĐÃ XHTH
- Thuốc: dùng ngay khi BN ngừng chảy máu, kết hợp điều trị giảm ALTMC bằng chẹn beta giao cảm không chọn lọc tăng dần mỗi 2-3 ngày cho tới khi nhịp tim giảm 25% (hoặc nhịp tim duy trì 55- 60 lần/phút, huyết áp tâm thu ≥ 90mmHg).
+ Propranolol: khởi liều 20 – 40 mg, 2 lần ngày
Liều tối đa: 320mg/ ngày (BN không có cổ trướng) và 160mg/ ngày (BN có cổ trướng).
+ Nadolol: bắt đầu liều 20 - 40 mg/ngày, dùng 1 lần ngày.
Liều tối đa 160mg/ ngày (BN không có cổ trướng), 80mg/ngày (BN có cổ trướng).
+ Có thể phối hợp chẹn beta giao cảm không chọn lọc với isosorbid mononitrate. Tuy nhiên, không dùng isosorbid mononitrate đơn thuần vì không có tác dụng.
+ Cardivelol: 6,25mg, 1 lần/ngày, tăng liều 6,25mg x 2 lần/ngày.
+ Không sử dụng chẹn beta giao cảm không chọn lọc ở bệnh nhân xơ gan Child-Pugh C, cổ trướng kháng trị hay nhiễm trùng dịch cổ trướng có Na máu< 130mmol/l, HATT < 90mmHg.
+ Nội soi thắt tĩnh mạch thực quản (TMTQ): sau 2-8 tuần dự phòng nguy cơ chảy máu lại. Tiến hành thắt TM thực quản cho tới khi không còn khả năng thắt được. Sau đó cứ 3- 6 tháng nội soi kiểm tra lại.
- Tiêm Histoacryl tĩnh mạch dạ dày giãn: giãn TM GOV1 + GOV2: nội soi tiêm xơ + thuốc làm giảm áp lực TMC, giãn TM GOV1 + IGV1: TIPS và BRTO: được ưu tiên, nội soi tiêm xơ chỉ định trong khi chờ hoặc 2 phương pháp này không khả thi. Trong trường hợp có giãn tĩnh mạch vùng tâm vị các búi giãn này liên tục với các búi của TM thực quản, tiến hành tiêm histoacryl tại búi giãn vùng tâm vị, sau đó tiến hành thắt triệt để các búi giãn tại thực quản.
BN CHƯA BỊ XHTH
- Nội soi thực quản dạ dày: phát hiện búi giãn tại tĩnh mạch thực quản phải được tiến hành cho tất cả BN xơ gan.
- Xơ gan còn bù: nếu không giãn TMTQ cần soi lại trong vòng 3 năm (nếu kiểm soát yếu tố: virus, rượu), soi lại 2 năm (nếu chưa hạn chế yếu tố béo phì, rượu).
- Xơ gan mất bù: nếu không giãn TMTQ cần soi lại hàng năm nếu không kiểm soát yếu tố nặng bệnh, nội soi lại 2 năm/ lần nếu kiểm soát các yếu tố làm nặng bệnh.
- Giãn TMTQ nhỏ (độ I theo phân chia 3 mức độ):
- Chẹn beta không chọn lọc hoặc carvedilol: có thể dùng để dự phòng chảy máu tiên phát.
- Nếu không dùng chẹn beta không chọn lọc: xơ gan còn bù nội soi 1 năm/ lần nếu không loại bỏ các yếu tố làm nặng bệnh, 2 năm/ lần nếu loại bỏ các yếu tố làm nặng bệnh.
- Có giãn TMTQ vừa và lớn (độ II, III theo phân chia 3 mức độ):
+ Có thể dùng chẹn beta không chọn lọc hoặc carvedilol để dự phòng chảy máu tiên phát.
+ Phối hợp thắt TMTQ: cần nội soi thắt TMTQ lại sau 2-8 tuần cho tới khi không còn khả năng thắt được. Sau khi thắt hết TMTQ cần kiểm tra lại sau 3-6 tháng, tiếp sau đó cứ 6 tháng – 1 năm nội soi kiểm tra lại.
- Có giãn TM dạ dày: dùng chẹn beta giao cảm không chọn lọc hoặc cardivelol dự phòng chảy máu tiên phát.
PHÁC ĐỒ XỬ TRÍ XHTH CAO DO TĂNG ALTMC
Phòng khám Nội soi uy tín nhất tỉnh Quảng Ninh (Báo alltop bình chọn)
Phòng khám Nội soi tiêu hóa Bãi cháy, là phòng khám tiêu hóa ngoài giờ của Bác sĩ Chuyên khoa I Nguyễn Quảng Đại,là Chủ tịch Hội Tiêu hóa tỉnh Quảng Ninh, Trưởng khoa Nội tiêu hóa Bệnh viện Bãi cháy, với gần 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nội soi chẩn đoán, can thiệp, điều trị các bệnh lý tiêu hóa. Phòng khám được trang bị các phương tiện máy móc hiện đại, đặc biệt hệ thống nội soi Olympus với chức năng nội soi phóng đại (ME) và nội soi giái tần hẹp NBI giúp tăng cường khả năng tầm soát phát hiện ung thư sớm.
Tại phòng khám Nội soi Bãi cháy, Bác sĩ Đại, cùng các y bác sĩ có chuyên môn cao được lựa chọn từ Khoa Nội Tiêu hoá của Bệnh viện Bãi Cháy, sẽ thăm khám, tư vấn và điều trị tất cả những vấn đề liên quan đến tiêu hoá của bạn: Nội soi dạ dày, nội soi đại tràng, cắt polyp, sinh thiết làm giải phẫu bệnh, test HP, tầm soát ung thư, điều trị loét dạ dày, viêm dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), điều trị bệnh trĩ bằng thắt vòng cao su, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS)...
· Địa chỉ Phòng khám: Số 856 đường Hạ Long, Cái Dăm, Hạ Long, Quảng Ninh
· Điện thoại: 0362 598 699
· Hotline: 0869 242 599
· Thời gian làm việc: Thứ 2 - 6: 13h - 20h; Thứ 7, CN: Cả ngày
Hướng dẫn chi tiết chuẩn bị thuốc xổ làm sạch đại tràng trước nội soi
Hotline: 0362 598 699
